Τα στάδια της πνευματικής ανάπτυξης - 1ο μέρος από τον Σκοτ Πεκ
Η μοναδική ανθρώπινη ικανότητά μας για αλλαγή και εξέλιξη καθρεφτίζεται στην πνευματικότητά μας. Ανά τους αιώνες, βαθιά σκεπτόμενα άτομα, εξετάζοντας τον εαυτό τους, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δε βρισκόμαστε όλοι στο ίδιο σημείο ούτε πνευματικά ούτε θρησκευτικά. Υπάρχουν διαφορετικά στάδια πνευματικής ή θρησκευτικής ανάπτυξης. Το άτομο που είναι περισσότερο γνωστό σήμερα για τα γραπτά του πάνω σε αυτό το θέμα είναι ο καθηγητής James Fowler του Candler School of Theology του Πανεπιστημίου Emory, συγγραφέας μεταξύ άλλων, ενός βιβλίου με τον τίτλο Στάδια της Πίστης (Stages of Faith).
Ο Fowler περιγράφει έξι στάδια πνευματικής ανάπτυξης, τα οποία εγώ συμπύκνωσα σε τέσσερα, αλλά στην ουσία λέμε το ίδιο πράγμα. Η δουλειά του είναι πολύ πιο ακαδημαϊκή από τη δική μου, γεμάτη αναφορές στη δουλειά άλλων θεωρητικών των σταδίων όπως ο Piaget, ο Erikson και ο Kohlberg.
Εγώ έφτασα στα στάδια αυτά όχι μέσα από τα βιβλία. αλλά μέσα από την εμπειρία - συγκεκριμένα, μέσα από αρκετές εμπειρίες τις οποίες συνηθίζω να αποκαλώ "ανατρεπτικές εμπειρίες", γιατί ανέτρεψαν τη λογική με την οποία έβλεπα τα πράγματα.
Η πρώτη έλαβε χώρα όταν ήμουν γύρω στα δεκαπέντε, οπότε αποφάσισα να επισκεφθώ μερικές από τις χριστιανικές εκκλησίες της περιοχής μου. Σε κάποιο βαθμό, αυτό που ήθελα ήταν να διαπιστώσω περί τίνος ακριβώς επρόκειτο, αλλά κυρίως αυτό που ήθελα ήταν να γνωρίσω κορίτσια.
Η πρώτη εκκλησία που αποφάσισα να επισκεφθώ ήταν μερικά τετράγωνα πιο κάτω από το σπίτι μου, και σε αυτή κήρυττε ο πιο διάσημος ιεροκήρυκας της εποχής, ένας "μεγάλος άντρας" του οποίου τα κυριακάτικα κηρύγματα μεταδίδονταν από όλες τις ραδιοφωνικές συχνότητες της χώρας. Στα δεκαπέντε μου, δε δυσκολεύτηκα καθόλου να τον χαρακτηρίσω απατεώνα.
Ωστόσο, πήγα σε μια άλλη εκκλησία, στην απέναντι πλευρά του δρόμου, όπου επίσης κήρυττε ένας γνωστός ιεροκήρυκας παρ'όλο που αυτός δεν ήταν τόσο διάσημος,, όσο ο πρώτος. Το όνομά του ήταν George Buttrick και στα δεκαπέντε μου δε δυσκολεύτηκα καθόλου να τον χαρακτηρίσω άγιο άνθρωπο, ένα πραγματικό άνθρωπο του Θεού.
Το φτωχό δεκαπεντάχρονο μυαλό μου τα είχε χαμένα. Από τη μια είχα τον πιο διάσημο χριστιανό ιεροκήρυκα της εποχής, και από όσο μπορούσα να καταλάβω ήμουν ήδη πιο ψηλά από εκείνον από πλευράς πνευματικής ανάπτυξης. Αλλά στην ίδια χριστιανική εκκλησία υπήρχε και ένας άλλος ιεροκήρυκας που ολοφάνερα ήταν έτη φωτός πιο μπροστά από μένα.
Δεν είχε καμιά λογική, δεν έβγαινε νόημα, και αυτός είναι ένας από τους λόγους που γύρισα την πλάτη μου στη χριστιανική εκκλησία για τα επόμενα είκοσι πέντε χρόνια.
Μια άλλη από τις εμπειρίες αυτές ήταν πιο μακροχρόνια και σταδιακή. Αφού είχα δουλέψει ως ψυχοθεραπευτής για αρκετά χρόνια, ένα παράξενο μοτίβο άρχισε να διαφαίνεται στη δουλειά μου. Αν έρχονταν να με δουν θρησκευόμενα άτομα και πραγματικά δούλευαν στη θεραπεία, τότε - πολύ συχνά - όταν τελείωναν τη θεραπεία έφευγαν σαν αμφισβητίες, σκεπτικιστές, αγνωστικιστές, ακόμα και άθεοι. Αλλά αν έρχονταν σε μένα άθεοι ή αγνωστικιστές ή σκεπτικιστές και πραγματικά δούλευαν στη θεραπεία, τότε - πολύ συχνά - όταν τελείωναν τη θεραπεία έφευγαν έχοντας γίνει βαθιά θρησκευόμενα άτομα ή άτομα με πνευματικές ανησυχίες.
Το μοτίβο αυτό δεν έμοιαζε να έχει καμία λογική και μου φαινόταν τελείως ακατανόητο. Ο ίδιος θεραπευτής, η ίδια μέθοδος, και ωστόσο επιτυχημένα μεν, αλλά αντίθετα αποτελέσματα.
Δεν μπορούσα να εξηγήσω το φαινόμενο αυτό, μέχρι που άρχισα να συνειδητοποιώ ότι δεν είμαστε όλοι στο ίδιο σημείο πνευματικά, και ότι υπάρχουν διαφορετικά στάδια στην πνευματική μας ανάπτυξη. Βέβαια πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα στάδια αυτά με επιφυλακτικότητα και ευελιξία, γιατί τίποτα δεν είναι απόλυτο και υπάρχουν πάντα διαβαθμίσεις και διακυμάνσεις. Άλλωστε, ο Θεός έχει ένα παράξενο τρόπο να παρεμβαίνει πολλές φορές και να αλλοιώνει τις κατηγορίες μου, και οι άνθρωποι δεν κατατάσσονται πάντα τόσο καθαρά και τακτικά στα ψυχοπνευματικά μου συρταράκια, όσο πιθανώς θα με βόλευε.
Στην αρχή - στη βάση αν θέλετε - είναι το Στάδιο Ένα, το οποίο ονομάζω "χαοτικό/αντικοινωνικό" . Το στάδιο αυτό προφανώς περιλαμβάνει γύρω στο είκοσι τοις εκατό του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αποκαλώ άτομα του ψεύδους. Γενικά, αυτό είναι ένα στάδιο απουσίας πνευματικότητας και οι άνθρωποι στ